||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ చతుర్దశస్సర్గః

సః మహాతేజః హనుమాన్ సీతాన్వేషణార్థీ ముహూర్తమివ ధ్యాత్వా మనసా తాం (సీతాం) అధిగమ్య తస్య వేశ్మనః ప్రాకారం అవప్లుతః||

ప్రాకారస్థః సః మహాకపిః సర్వాంగఘ్ సంహృష్టః వివిధాన్ వసంతాదౌ ద్రుమాన్ పుష్పితాగ్రాన్ దదర్శ|| తత్ర సాలాన్ అశోకాన్ భవ్యాంశ్చ సుపుష్పితాన్ చంపకాశ్చ ఉద్దాలకాన్ నాగవృక్షాన్ కపిముఖవర్ణ చూతాన్ అపి దదర్శ ||

అథ సః హనుమాన్ ఆమ్రవణ సంచ్ఛన్నామ్ లతాశత సమాకులామ్ వృక్షవాటికాం జ్యాముక్తః నారాచః ఇవ పుప్లువే||
సః తాం అశోకవనికాం ప్రవిశ్య విచిత్రాం విహగైః అభినాదితాం సర్వతః రాజతైః కాంచనశ్చైవ పాదపైః ఆవృతాం వనికాం దదర్శ| తత్ర హనుమాన్ కపిః విచిత్రాం విహగైః మృగ సంఘైశ్చ ఉదితాదిత్య సంకాశం ఇవ చిత్రకాననాం దదర్శ|| పుష్పోపగఫలోపగైః నానావిధైః వృక్షైః వృతాం మత్తైః కోకిలైః భృంగరాజైః చ నిత్య సేవితాం తాం అశోకవనికాం దదర్శ||ప్రహృష్ట మనుజేకాలే మృగ పక్షి సమాకులే మత్తబర్హిణసంఘుష్టామ్ నానాద్విజ గణాయుతాం తాం అశోకవనికాం దదర్శ||

వానరః వరారోహాం అనందితాం రాజపుత్రీం మార్గమాణః సుఖప్రసుప్తాన్ విహగాన్ బోధయామాస||ఉత్పతత్భిః ద్విజగణైః పక్షైః సమాహతః సాలాః అనేకవర్ణః వివిధాః పుశ్పవృష్టయః ముముచుః||అశోకవనికా మధ్యే పుష్పావకీర్ణః హనుమాన్ మారుతాత్మజః పుష్పమయో గిరిః యథా శుశుభే||

వృక్ష షండగతం దిశః సర్వాః ప్రధావంతం కపిః దృష్ట్వా సర్వాణి భూతాని వసంత ఇతి మేనిరే|| తత్ర వృక్షేభ్యః పతితైః పుష్పైః అవకీర్ణా పృధ్వీ విభూషితా ప్రమద ఏవ రరాజ|| తదా తరస్వినా కపినా తరసా అభిప్రకంపితాః తే తరవః విచిత్రాణి పుష్ఫాణి ససృజుః ||

నిర్ధూత పత్రశిఖరాః శీర్ణపుష్పఫలాః ద్రుమాః పరాజితాః నిక్షిప్త వస్త్రాభరణాః ధూర్తా ఇవ అస్తి || వేగవతా హనుమతా కంపితాః పుష్పశాలినః తే నగోత్తమాః పుష్పవర్ణ ఫలాన్యాసుః ముముచుః||

సర్వే తే ద్రుమాః మారుతేన వినిర్ఘుతాః అగమాః ఇవ విహంగసంఘైః విహీనాః స్కన్ధమాత్రాశ్రయాః బభూవ|| లాంగూల హస్తైశ్చ చరణాభ్యాం చ మర్దితా అశోకవనికా ప్రభగ్న వర పాదపాః నిర్ధూత కేశీ మృదిత వర్ణకా నిష్పీత శుభ దంతోష్టీ నఖదంతైశ్ఛ విక్షతా యువతీ యథా బభూవ||

కపిః మహాలతానాం దామాని తరసా మారుతః ప్రావృషీ నిబంధస్య మేఘజాలాని యథా వ్యథమత్||

తత్ర విచరన్ సః కపిః మణిభూమిశ్చ రాజతీశ్చ తహా మనోరమాః కాంచనభూమిశ్చ దదర్శ||

తత్ర వాపీః పరమవారిణా పూర్ణాః తతః తతః మహార్హైః మణిసోపానైః ఉపపన్నాః వాపీశ్చ అస్తి || ముక్తప్రవాళసికతాః స్ఫాటికాంతరకుట్టిమాః కాంచనైః చిత్రైః తరుభిః తీరజైః ఉపశోభితా అస్తి || వాపీః పుల్లపద్మోత్పల వనాః చక్రవాకోపకూజితాః నత్యూహరతసంఘుష్టాః హంస సారనినాదితాః సన్తి || వాపీః దీర్ఘాభిః ద్రుమయుక్తాభిః అమృతోపమ తోయభిః శివాభిః సరద్భిః సమంతతః ఉపసంస్కృతాః అస్తి || లతా శతైః అవతతాః సంతానకుశుమావృతాః నానా గుల్మ ఆవృత ఘనాః కరవీర కృతాంతరాః వాపీశ్చ హనుమాన్ దదర్శ||

తతః హరిశార్దూలః జగతి రమ్యం పర్వతం అంబుధరసంకాశం ప్రవృద్ధ శిఖరం విచిత్ర కూటం సర్వతః కూటైః పరివారితం శిలాగృహైః అవతతమ్ నానావృక్షైః సమావృతం గిరిం దదర్శ|| కపిః తస్మాత్ నగాత్ నిపతితాం నదీం ప్రియస్య అంకాత్ పతిత సముత్పత్య ప్రియాం ఇవ దదర్శ|| జలే నిపతితాగ్రైః పాదపైః ఉపశోభితాం ప్రియబంధుభిః వార్యమాణాం కృద్ధం ప్రమాదాం ఇవ నదీం ఇవ అస్తి |ఆవృత్తతోయాం కాంతస్య ప్రసన్నాం పునః ఉపస్థితాం కాంతామివ అస్తి ||

హరిశార్దూలః మారుతాత్మజః సః హనుమాన్ తస్య అదూరాత్ నానాద్విజగణాయుతాః పద్మిన్యాః దదర్శ|| సీతేన వారిణా పూర్ణాం మణిప్రవరసోపానాం ముక్తాశికతశోభితాం వివిధైః మృగసంఘైశ్చ విచిత్రాం చిత్రకాననాం విశ్వకర్మణా నిర్మితైః సమహద్భిః ప్రాసాదైః కృత్రిమైః కాననైశ్చాపి సర్వతః సమలంకృతం దీర్ఘికాం చాపి దదర్శ||

తత్ర పాదపాః పుష్పగఫలోఫగాః| యే కేచిత్ పాదపాః సర్వే సచ్ఛత్రాః సవితర్దికాః సౌవర్ణ వేదికాః || హరియూథపః బహుభిః లతాప్రతానైః బహుభిః పర్ణైశ్చ సమంతతః వృతామ్ హేమమయీభిః వేదికాభిః వృతామ్ కాంచనీం ఏకాం శింశుపాం దదర్శ||

సః భూమిభాగాంశ్ఛ గర్తప్రస్రవణాని చ అపరాన్ శిఖిసన్నిభాన్ సువర్ణవృక్షాన్ అపశ్యత్ || తదా వీరః వానరః మేరోః ప్రభయా దివాకర ఇవ తేషాం ద్రుమాణాం ప్రభయా కాంచనః అస్మి ఇతి మన్యత|| సః హనుమాన్ కాంచనైః తరుగణైః మారుతేన వీజితామ్ క్రీడకాని శతనిర్ఘోషాం తాం దృష్ట్వా విస్మయం ఆగమత్||

మహాబాహుః సః పుష్పితాగ్రాం రుచిరాం తరుణాంకురపల్లవామ్ పర్ణసంవృతాం తాం ఆరుహ్య ' రామదర్శనలాలసామ్ వైదేహీం ఇతః ద్రక్ష్యామి ఇతి మన్యత | ’ దుఃఖార్తాం యదృచ్ఛయా ఇతశ్చ ఇతశ్చ సంపతంతీం తాం ద్రక్ష్యామి| దృఢం ఇయం అశోకవనికా రమ్యా చంపకైః చన్దనైశ్చ వకుళైశ్చాపి విభూషితా దురాత్మనః|| ద్విజసంఘనిషేవితా ఇయం నళీనీ చ రమ్యా | సా రామమహిషీ జానకీ నూనం ఇమామ్ ఏష్యతి|| సా రామా రామమహిషీ రాఘవస్య ప్రియా వనసంచార కుశలా జానకీ నూనం ఏష్యతి || అథవా మృగశాభాక్షీ అస్య వనస్య విచక్షణా రామచింతానుకర్శితా సా ఆర్యా హ వనం ఏష్యతి ’ ఇతి||

'రామశోకాభిసంతప్తా వామలోచనానిత్యం వనవాసే రతా సా దేవీ వనచారిణీ ఏష్యతే|| రామస్య దయితా భార్యా జనకస్య సుతా సతీ పురా వనే చరాణాం స్పృహ్యతే నూనమ్||శ్యామా వరవర్ణినీ జానకీ సంధ్యాకాలమనాః శుభజలామ్ ఇమాం నదీం సంధ్యార్థే ధృవం ఏష్యతి|| యా పార్థివేంద్రస్య రామస్య సమ్మతా శుభా పత్నీ తస్యాః శుభా ఇయం అశొకవనికా అనురూపమపి చ || తారాధిపనిభాననా సా దేవీ జీవతి యది సా అవశ్యమ్ ఇమామ్ శివ జలం నదీం ఆగమిష్యతి||ఇతి హనుమాన్ మన్యత||

సః మహాత్మా హనుమాన్ ఏవం మత్వా మనుజేంద్రపత్నీం ప్రతీక్షమాణః సుపుష్పితే పర్ణఘనే నిలీనః అవేక్షమాణశ్చ సర్వం దదర్శ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే చతుర్దశస్సర్గః||

||om tat sat||